PRAWA DZIECKA

DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWE OKREŚLAJĄCE PRAWA DZIECKA

Pierwszym dokumentem międzynarodowym, który określał prawa dziecka była Genewska Deklaracja Praw Dziecka stworzona w 1924 roku przez Międzynarodowy Związek Pomocy Dzieciom, a następnie przyjęta przez Ligę Narodów.

            Po II wojnie światowej prawami dziecka zajęła się Organizacja Narodów Zjednoczonych. W 1959 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Deklarację Praw Dziecka, w której wyraźnie poszerzono katalog praw przysługujących dzieciom na całym świecie.

            Najważniejszym dokumentem międzynarodowym, który określa prawa dziecka jest Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona przez ONZ w 1989 roku. Nazywana jest Światową Konstytucją Praw Dziecka. Do 2002 roku Konwencję ratyfikowały 192 państwa (w tym Polska w roku 1991).

            Konwencja o Prawach Dziecka ustanowiła status dziecka oparty na następujących założeniach:

1.  Dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość     psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej.

2.   Dziecko jako istota ludzka, wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności.

3.   Rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka.

4.   Państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.

            Konwencja o Prawach Dziecka zawiera najszerszy katalog praw dzieci, który sformułowano kierując się następującymi zasadami:

1.   Zasada dobra dziecka – oznacza, że wszystkie działania muszą być podejmowane z uwzględnieniem najlepiej pojętego interesu dziecka.

2.   Zasada równości – oznacza, że wszystkie dzieci bez względu na pochodzenie, płeć, narodowość są równe wobec prawa.

3.   Zasada poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców – oznacza, że państwo respektuje autonomię rodziny i ingeruje tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach, a odbywa się to według określonych procedur.

4.   Zasada pomocy państwa – oznacza, że państwo zobowiązane jest do wspierania i zabezpieczenia socjalnego rodzin potrzebujących pomocy.

PRAWA DZIECKA ZAPISANE W KONWENCJI O PRAWACH DZIECKA PRZYJĘTEJ PRZEZ ONZ W 1989 ROKU 

Prawa i wolności osobiste:

·        Prawo do życia i rozwoju,

·      Prawo do tożsamości i identyczności (prawo do nazwiska, imienia, obywatelstwa, wiedzy o własnym pochodzeniu),

·      Prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania,

·     Prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dotyczących dziecka, w postępowaniu administracyjnym i sądowym,

·     Prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi,

·     Prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa,

·     Prawo nierekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia.

Prawa socjalne:

·       Prawo do odpowiedniego standardu życia,

·     Prawo do ochrony życia,

·     Prawo do zabezpieczenia socjalnego,

·     Prawo do wypoczynku i czasu wolnego.

Prawa kulturalne:

·      Prawo do nauki,

·      Prawo do korzystania z dóbr kultury,

·      Prawo do informacji,

·      Prawo do znajomości swoich praw.

Prawa polityczne:

·      Prawo do stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych.

DZIAŁANIE MIĘDZYNARODOWE SŁUŻĄCE REALIZACJI PRAW DZIECKA

            W 1995 roku Rada Europy opublikowała dokument pod nazwą Europejska strategia na rzecz dzieci, który określił modelowy zakres ochrony prawnej dziecka, jaki powinien obowiązywać państwa członkowskie. Europejską strategię na rzecz dzieci wyznaczają następujące zasady:

1.  Dzieci jako obywatele dzisiejszych społeczeństw mają prawa, które są zasadnicze dla ochrony i zabezpieczenia najlepszych warunków ich pełnego rozwoju,

2.   Prawa te są niepodważalne i powszechne, przynależą wszystkim dzieciom na świecie bez żadnej dyskryminacji, bez względu na płeć, rasę, niepełnosprawność, religię, status prawny, kulturę.

3.   Dzieci są pełnoprawnymi obywatelami posiadającymi prawa i odpowiedzialność (prawa osobiste, prawa w rodzinie i społeczeństwie).

4.   Poglądy dzieci muszą być wysłuchane i rozważone w podejmowanych decyzjach, które dotyczą dzieci.

5.   Najlepszy interes dzieci musi stanowić wiodącą zasadę wszystkich działań dotyczących dzieci.

6.   Ze względów etycznych i praktycznych należy podjąć takie działania, aby prawa dziecka były respektowane w całym świecie.

            Powyższe zasady były podstawą do opracowania głównego dokumentu wydanego przez Radę Europy i dotyczącego praw dziecka. Dokument nosi nazwę Europejska Konwencja o Wykonywaniu Praw Dzieci i został przedstawiony państwom w roku 1996. Polska ratyfikowała tę konwencję w 1997 rok